A'dan Z'ye Şarbon…
Kurban Bayramı’nın ardından yıllardan sonra yeniden hayatımıza giren ve başta kasaplar olmak üzere hayvanlarla temas halinde olan herkesin risk grubuna girdiği Şarbon ile ilgili merak edilenleri Hastane Derindere İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Burcu Raylaz’dan öğrendik…
Şarbon hastalığı nedir?
Şarbon mikrobu; Bacillus anthracis denen bir bakteriden kaynaklanır. Toprak ve meralarda bulunan bu
bakteri temas yoluyla ciltten buluşabileceği gibi solunum yolu ile bulaşması durumunda oldukça tehlikelidir.
Özellikle Akdeniz ülkelerinde daha sık görülen Şarbon hastalığının, ülkemizde yaklaşık 150 kişide bulunduğu
tahmin edilmektedir. Kurban Bayramının ertesinde vaka sayısında artış gözlenmeye devam etmektedir.
Nasıl bulaşır?
Şarbonlu hayvanlarla doğrudan ya da dolaylı olarak temas ediyorsanız,
Veteriner, laboratuvar personeli, kasap gibi meslek sahibiyseniz,
Hastalıklı hayvanların etinden yediyseniz,
Hayvanın kesilmesi sırasında enfekte bölgeye temas ettiyseniz,
Sanayi ürünlerinde kullanılan hayvan yünleri, derileri ve kılları (halıdan, banyo lifine kadar geniş bir
kullanım alanı olan) ile temas halindeyseniz,
Hastalığın görüldüğü ülkeden tüketim ya da dini ibadet amaçlı hayvan ve hayvan ürünlerini satın
aldıysanız risk altındasınız.
Şarbon hastalığının tipleri nelerdir ve hangi tip daha risklidir?
3 şarbon hastalığı çeşidi vardır. En sık görüleni deri şarbonudur. Risk çok düşüktür ancak yakın takip edilmesi
gerekir. Cilt şarbonunun insandan insana bulaşma riski çok düşüktür ve genellikle hastalıklı hayvana temas ile
bulaşır. Ancak şarbonun neden olduğu hastalıklı bölgeye temas edilmesi ile bulaşabilir.
Gastrointestinal (bağırsak) ve akciğer şarbonları ise çok risklidir. Gastrointestinal yani bağırsak şarbonları,
şarbon bulaşmış çiğ/az pişmiş etin yenmesi ile bulaşır. Hastanın hastane koşullarında yatırılarak takip
edilmesi gerekebilir. Bağırsak ve akciğer şarbonlarında mutlaka hastaneye yatış ve damar yoluyla tedaviye
ivedi şekilde başlanması gerekir. Akciğer şarbonu oldukça tehlikelidir ve 72 saat içinde ölüm riski taşır ve
biyoterörizm silahı olarak geçmişte kullanılmıştır.
Şarbondan korunmak için neler yapılabilir?
Çoğu hastalıkta olduğu gibi Şarbon’da da hastalığı önlemek için aşı geliştirilmiştir. Aşının %90’ın üzerinde
koruyucu olduğu tahmin edilmektedir. Bu hastalık, hayvanların aşılanmasıyla çok çabuk kontrol altına
alınabilen bir hastalıktır. Yeter ki önlemimizi alalım.
Şarbonun belirtileri nelerdir?
Şarbon hastalığının kuluçka süresi 2-7 gün arasındadır; ancak kuluçka süresi 21 güne kadar uzayabilir. Deri
şarbonunda; deride bir yara varsa mikrop, vücuda girer. Şarbon basilinin vücuda girdiği yerde önce böcek ısırığına benzer bir yara oluşur. 2-3 gün içerisinde bu yara büyür ve ortasında şarbon hastalığına karakteristik
olan 1-3 cm çapında siyah renkte, ölü dokunun yer aldığı ağrısız bir yara meydana gelir. Bu yaraya halk
arasında kara çıban ya da çoban çıbanı da denir. Etrafı tahta gibi sert ve şiştir. Hastanın ateşi yükselir, bulantı
ve kusma görülür.
Bağırsak şarbonu, bulantı, kusma, iştahsızlık ve ateş gibi belirtilerin yanı sıra sindirim sisteminde kanamalara
yol açar, karın ağrısı, kanlı kusma ve kanlı ishal de görülür.
Akciğer şarbonunda solunum yoluyla alınan bakteri akciğere yerleştikten 1 hafta sonra başlayan belirtiler
soğuk algınlığına benzer. Solunum yolu hastalıklarını taklit eden yüksek ateş ve titreme görülür. Birkaç gün
sonra ateş iyice yükselir. Lenf bezleri şişer. Hastanın nefes almasında zorluk artar hatta enfeksiyona bağlı şok
ve koma gelişebilir. Erken tedavi edilmediği takdirde ölüm kaçınılmazdır.
Hastalıktan korunmak için ne yapılması gerekir?
Rengi değişmiş, veteriner hekim kontrolünden geçtiğinden emin olmadığınız etlerden uzak durun.
Tükettiğiniz etin çok iyi pişmiş olduğundan emin olun.
Hastalık nasıl tedavi edilir?
Hastalığın ciddiyetine, vücutta oluşturduğu tahribata bağlı olarak bağırsak şarbonunda kan nakli bile
gerekebilir. Şarbon hastalığı erken dönemde teşhis edilirse tedavi ile iyileşme şansı vardır. Antibiyotik tedavisi
gerekir. Akciğer şarbonu olan hastalarda yüksek dozlarda antibiyotik verilir. Antibiyotik tedavisi süresince
yapılan testler ile bakterinin hala vücutta olup olmadığına bakılır. Deri şarbonu olan hastalarda ise, yaraların
olduğu deri bölgesine yüzeysel pansuman yapılır. Cerrahi herhangi operasyona gerek yoktur. Ayrıca şarbon
insandan insana bulaşmadığından hasta ile yakın temasta olan kişilerin herhangi bir tedavi uygulanmasına
gerek yoktur.
YORUMLAR